Οι περισσότεροι έχουμε βρεθεί σε καταστάσεις που θέλουμε να διακόψουμε μια συνομιλία, να αποφύγουμε έναν τοξικό συνεργάτη, να παραπονεθούμε στον ενοχλητικό γείτονα που στις 2 το πρωί αποφασίζει να βάλει μουσική ή στον σερβιτόρο που μας αγνοεί. Κάτω από τέτοιες συνθήκες ακούμε τους γύρω μας να μας λένε «Αν δεν αντιδράσεις θα σε περάσουν για χαζό», «Σε κάνει ότι θέλει και καλά να πάθεις», «Πρέπει να διεκδικήσεις αυτό που σου αξίζει».
Το ερώτημα είναι «Τί σημαίνει διεκδικώ και πώς γίνεται;»
Η διεκδίκηση αναφέρεται σε ένα είδος επικοινωνίας, δηλαδή στην ικανότητα και την τόλμη του ατόμου να εκφράζει τα συναισθήματα, τις σκέψεις, τις απόψεις, τις αντιρρήσεις του, με τρόπο όμως που θα δείχνει σεβασμό στα αντίστοιχα σημεία του συνομιλητή του. Θα πρέπει να την έχουμε στο μυαλό μας ως ένα πολύ χρήσιμο εργαλείο που μας βοηθά να τις διαπροσωπικές, συναισθηματικές σχέσεις με τους άλλους όχι όμως υπό τη μορφή επίταξης, τιμωρίας ή αντιθέτως υποταγής.
Πολλές φορές υπάρχει σύγχυση μεταξύ της επιθετικότητας και της διεκδίκησης και αυτό συμβαίνει διότι κατά τη διαδικασία της διεκδίκησης πολύ συχνά νιώθουμε ότι βρισκόμαστε σε μια μάχη που οπωσδήποτε κάποιος πρέπει να νικήσει και σίγουρα κανείς δεν είναι έτοιμος να είναι εκείνος αυτός που θα «χάσει», δημιουργώντας έτσι συγκρούσεις και εντάσεις.
Στο άλλο άκρο βρίσκεται η παθητικότητα, κατά την οποία καταπιέζουμε και καταπίνουμε τα συναισθήματά μας και κατ’ επέκταση τα δικαιώματά μας. Υπάρχει επίσης και η παθητικοεπιθετική συμπεριφορά κατά την οποία η επίθεση γίνεται έμμεσα που σημαίνει ότι δεν θα φωνάξει ούτε θα βρίσει αλλά θα κρατήσει «μούτρα» φεύγοντας ή θα κάνει θόρυβο χτυπώντας τη πόρτα πίσω του.
Μύθοι
Υπάρχουν 3 μύθοι σχετικά με την διεκδικητικότητα:
- Διεκδίκηση σημαίνει επίθεση: Το μόνο κοινό χαρακτηριστικό είναι ότι εκφράζουμε τις ανάγκες μας αλλά με διαφορετικό τρόπο.
- Αν διεκδικώ θα παίρνω πάντα αυτό που θέλω: Εκφράζοντας μια ανάγκη μας δεν σημαίνει ότι χειραγωγούμε τους ανθρώπους γύρω μας ή έχουμε δίκιο. Θα πρέπει να συζητάμε έτσι ώστε να αντιληφθούμε και τη μεριά του άλλου, που ίσως να έχει δίκιο.
- Πρέπει να διεκδικώ παντού και πάντα: Η διεκδίκηση είναι μια δεξιότητα που μας βοηθά να εκφράσουμε κάποια επιθυμία ή συναίσθημά μας. Ωστόσο, σε έναν καυγά για παράδειγμα θα πρέπει να καταλάβουμε ότι ίσως είναι καλύτερο να αποσυρθούμε παρά να εμείνουμε μέχρι τέλους, που ίσως καταλήξει να ξεφύγει η κατάσταση εκτός ελέγχου.
Πώς να γίνεις διεκδικητικός
Η διεκδικητικότητα δεν είναι ένα επίκτητο μέσο/εργαλείο, φαίνεται ότι έχουμε γεννηθεί διεκδικητικοί αν σκεφτείς ότι ένα μωρό κλαίει συνεχώς όταν πεινάει διεκδικώντας την τροφή από τους γονείς του, δηλαδή εκφράζεται ελεύθερα χωρίς φίλτρα. Τα φίλτρα αυτά αποκτώνται κατά τη διάρκεια της ζωής μας τα οποία πολλές φορές μας οδηγούν στην καταπίεση αυτών των αναγκών και επιθυμιών μας για να αποφύγουμε ίσως δυσάρεστες καταστάσεις. Σε αυτό συμβάλλει το περιβάλλον που μεγαλώσαμε, δηλαδή αν στην οικογένεια μας έχουμε μάθει όλα να τα λύνουμε με φωνές και να ζητάμε αυτό που θέλουμε με επίθεση και καβγάδες τότε είτε θα κάνεις το ίδιο είτε θα γίνεις παθητικός ώστε να μην στρεσάρεις τον εαυτό σου.
Επομένως για να καταφέρεις να διεκδικείς σωστά θα πρέπει:
- Αν νιώθεις πως το περιβάλλον που ζεις δεν σε βοηθά να ανοιχτείς φύγε από αυτό, όπως είπαμε και παραπάνω το κοινωνικό, φυσικό και σχεσιακό περιβάλλον στο οποίο ζούμε μας διαμορφώνει και μας καθορίζει.
- Προσπάθησε να ακούσεις τί έχει να σου πει ο άλλος, κανείς δεν έμαθε μόνο μιλώντας.
- Δοκίμασε να κρατήσεις την ψυχραιμία σου καθώς εκφράζεις τις ανάγκες και τις επιθυμίες σου, για να μην δώσεις το μήνυμα τόσο στον οργανισμό σου όσο και στον συνομιλητή σου ότι βρίσκεσαι σε κατάσταση μάχης.
- Σκέψου και επανέλαβε πως δεν κάνεις κάτι κατά του άλλου απλώς συζητάς τα συναισθήματά σου με αγάπη και είσαι ανοιχτός στον υγιή διάλογο που θα σας πάει ένα βήμα παρακάτω.
Κατάκτησε την ικανότητα να διεκδικείς ουσιαστικά, με αγάπη και κατανόηση, δώσε χώρο στον εαυτό σου και στον άλλον, διαφορετικά η αυτοκαταστροφή θα είναι μονόδρομος.
ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ: Δρ. Βίκυ Σίμου